گزارش بازدید فرهنگی از آثار و میراث فرهنگی برخوار

هرچه کند همت مردان کند             کار نه این گنبد گردان کند

امروز اداره آموزش‌وپرورش برخوار فرصتی فراهم آورد تا سرگروه‌های تاریخ، جغرافیا، اقتصاد و علوم اجتماعی استان و نیز برخی سرگروه‌های علوم اجتماعی نواحی و مناطق اصفهان از فرایند فعالیت گروه‌های آموزشی و نیز میراث فرهنگی این منطقه‌ی برخوردار و باسابقه دیدن کنند.

راستش را بخواهید سال‌های پیش به‌ضرورت رشته با انجمن تاریخ به همراهی استاد اصفهان شناسمان جناب زارعی سودانی، دیدار مفصلی از آثار گز و برخوار داشتیم و با مرکز فرهنگی ادیب و موزه خصوصی فروتن هم آشنا بودیم اما امروز لطف مخصوص خود را داشت زیرا به‌خوبی حس می‌کردم ریاست محترم آموزش‌وپرورش برخوار جناب بابایی عزیز و نیز معاونین ارزشمندشان به ویژه جناب دکتر زارعان، با چه حساسیتی نسبت به معرفی میراث برخوار اهتمام می‌ورزیدند و تا چه اندازه این اهتمام ارزشمندشان همسو با اهداف درازمدت فرهنگی کشور بود؛ ازاین‌رو بر من واجب است تا از این توجه علمی و سویمندانه در معرفی میراث فرهنگی منطقه به سرگروه‌های حوزه علوم انسانی استان و نواحی شهر اصفهان سپاسگزار باشم. پس از بازدید نخست همیشه به این فکر بودم که وجود کلان‌شهر اصفهان با آثار متعدد در کنار برخوار ستمی است که سبب می‌شود تا حق فرهنگی و میراث تمدنی برخوار به دوستداران فرهنگ ایران شناخته نشود. حقیقت هم این است که برخوار ازاین‌جهت مظلومیتی خاص دارد که اقدام ارزشمند اداره آموزش‌وپرورش شهرستان برخوار قدمی ارزشمند درراه برداشتن این غبار ستم است و ازاین‌جهت شایسته‌ی تقدیر است.

منطقه‌ی باستانی برخوار با میراث عظیم فرهنگی‌اش سابقه‌ی اقتصادی اجتماعی و فرهنگی فراوانی دارد که بسیاری از نام‌های روستاها و شهرهای آن در کتیبه‌های دوران هخامنشی و ساسانی آمده است و آثار مهم دوران اسلامی‌اش نیز نشان از رونق این منطقه‌ی کشاورزی در دوران اسلامی دارد. جنگ سین در سال 625 هـ.ق در روستای سین یادآور واقعه تاریخی مهم شکست مغولان از نیروهای سلطان جلال‌الدین خوارزمشاه است که از دستیابی مغولان به اصفهان جلوگیری کرد. همین «سین» یک مسجد و مناره‌ی خاص دارد که نظیر آن در ایران یافت نمی‌شود. مسجد گز و شبستان‌های ویژه‌ی آن یا امامزاده ابراهیم(نرمی) و حرمت حرمش همگی حکایتی از صبغه‌ی فرهنگی این منطقه‌اند.

بخش بزرگی از میراث فرهنگی این منطقه را یکی از علاقه‌مندان به میراث فرهنگی برخوار  در موزه خصوصی خود جمع‌آوری کرده و با شور و حرارت فراوان و بدون مزد و منت به دوستداران فرهنگ ایران معرفی می‌کند. جناب فروتن که شغلش هم از حوزه‌های آموزشی و فرهنگی دور است اما چنان بامهارت تدریس مخاطبانش را متوجه فرمایش خود می‌کرد که اسباب حیرت و شگفتی همکاران باسابقه‌ی ما شده بود. موزه فروتن موزه فرهنگ مردم است و حجم فراوانی از اسباب و وسایل زندگی گذشته در آن جمع‌آوری‌شده است که اگر در سالن‌های استاندارد موزه‌ای نمایش داده شود ده برابر بیشتر از فضای کنونی‌اش را می‌طلبد. مهارت فروتن به ریزه‌کاری‌های فرهنگی و دقایق تاریخی این سرزمین کهن مایه‌ی افتخار است و باید بیش از این موردتوجه بزرگان عرصه‌ی فرهنگی استان قرار گیرد. فروتن در نمایشگاه جنبی موزه‌ی خود مجموعه‌ای از عکس‌های نام محمد(ص) را که در سفرهای خود به شهرهای مختلف از آثار باستانی گرفته است به نمایش گذاشته است این عکس‌ها – که یک‌بار هم به خواهش من در یک دوره ده‌روزه در دبیرستان شاهد45ناحیه 4 اصفهان به نمایش درآمد- تاریخچه‌ای از خط و معماری و هنر ایرانی را در خود جای‌داده است و در کنار خود شرایط نگهداری این میراث را در موقعیت‌های اصلی‌اش به علاقه‌مندان نشان می‌دهد. مجموعه موزه فروتن در ساختمانی تاریخی قرار دارد که متعلق به خاندان نجیب برومند و وارث خلف آن یعنی ادیب برومند شاعر ملی ایران است. در همین ساختمان آرامگاهی نیز برای این شاعر –به دستور خودش- آماده‌شده است تا به هنگام کوچ آن جهانی در آن بیارامد. موزه فروتن در ایام نوروز باز و جناب فروتن قول دادند همه‌روزه با همین شور و علاقه آثار فرهنگی گز و برخوار را به دوستداران میراث ایران‌زمین معرفی کنند. 

پیش از دیدار از موزه، دیداری از کارگاه بزرگ پارچه های قلمکار داشتیم که در نوع خود بی نظیر بود. در این بازدید با فرایند تولید سفره های قلمکار آشنا شدیم اما پس از آن فرصتی نبود تا از مسجد گز و مناره سین دیدن کنیم زیرا به امامزاده ابراهیم رفتیم که دیدار آن در فضای معنوی اش خالی از لطف نبود. روز خوبی بود -شاید همراهی روز 12 با برج 12 بود که آن را زیباتر کرد! – به هر روی بر من بایسته است تا در کنار تقدیر از ریاست محترم اداره برخوار و معاونین ارزشمند ایشان، سپاس ویژه‌ای را نثار همکاران سرگروه‌های تاریخ، علوم اجتماعی و کارشناسان گروه‌های آموزشی این شهرستان کنم و برای همه‌ی ایشان بهروزی و کامیابی کنم.

حافظ وصال می‌طلبد از ره دعا                یارب دعای خسته‌دلان مستجاب کن

محمدحسین فروغی

گروه تاریخ اصفهان